Małopolska – Dobry Przewodnik

WODOSPADY W POLSCE (11)

Beskidy

Gorce

Gorce leżą w Beskidach Zachodnich. Ich nazwa może pochodzić od słowa gorzeć (palić, płonąć). Chodzi być może o sposób, w jaki ludność tu mieszkająca uzyskiwała polany śródleśne potrzebne do upraw oraz wypasania owiec i bydła. Polany te tworzono poprzez wypalanie lasu, czyli metodą żarową. Jedną z często stosowanych metod żarowych było tzw. cyrhlenie. Cyrhlenie stosowali, przybywający w Karpaty w XIV i XV wieku, a więc także w Beskidy, Wołosi. Od nich metody te przejmowała ludność miejscowa zamieszkująca Beskidy. Cyrhlenie nie polegało na zwykłym, szybkim wypaleniu lasu. Taka metoda, bowiem, groziła wypaleniem zbyt dużej powierzchni lasu, nie mówiąc już o groźbie pożaru. Cyrhlenie przeprowadzano powoli, rozważnie i tak, aby otrzymać polanę o pożądanej wielkości. Proces ten był długotrwały i często trwał kilkanaście do kilkudziesięciu lat. Najpierw na określonym obszarze obdzierano drzewa z kory (do wysokości człowieka). Drzewa usychały. Podszyt i inne mniejsze rośliny wycinano. Dopiero w następnym roku podpalano teren. Na razie nie karczowano pni i nie usuwano kikutów drzew. Na takim obszarze już zaczęto wypasanie zwierząt. Kikuty drzew oraz inne, zdrowe jeszcze, drzewa używano do budowy szałasów, bądź na opał, do palenia ognisk w bacówkach. Ogień w bacówce musiał palić się cały czas, tzn. w czasie całego sezonu wypasu. Ostateczny wygląd polana przybierała dopiero po kilkudziesięciu latach. Po tym czasie wygniły pnie drzew, których z reguły nie karczowano, a roślinność zmieniła się. Wyrosły trawy, zioła i inne rośliny, charakterystyczne dla roślinności pastwiskowej. Polany takie mogły być regularnie koszone. W ten sposób powstawały polany w Beskidach. Wiele takich polan jest w Gorcach, jednak z powodu zaprzestania wypasu polany te zarastają.

Od cyrhlenia powstały często spotykane w Karpatach nazwy wsi, przysiółków, szczytów, itp., na przykład: szczyt Cyrhla nad Białką (1156 m n.p.m.) na Pogórzu Bukowińskim, Toporowa Cyrhla – osiedle w Zakopanem, Polana Cyrla na Mogielicy w Beskidzie Wyspowym i inne. W Karpatach Wschodnich cyrhlenie nazywano czerteżeniem. Polanę powstałą w ten sposób nazywano czerteż, co również ma odbicie w nazwach występujących w polskiej części Karpat, na przykład: Czerteż – polana w paśmie Lubania w Gorcach, Czerteż (774 m n.p.m.) – szczyt w Pieninach Właściwych, Certeż – polana i osiedle w Piwnicznej Zdrój w Beskidzie Sądeckim.

Pochodzenie nazwy Gorce wywodzono także od słowa górce, które oznaczało niskie góry, choć wydaje się, że pochodzenie nazwy Gorców od wypalania polan może być lepiej uzasadnione.

Gorce od północnego zachodu graniczą z Kotliną Rabczańską, od północnego wschodu z Beskidem Wyspowym. Granica z Beskidem Wyspowym biegnie doliną Mszanki na przełęcz Przysłop, potem potokiem Czerwonka na niską przełęcz po południowej stronie Magorzycy, z przełęczy potokiem Głębieniec i dalej wzdłuż rzeki Kamienica Gorczańska do Dunajca. Magorzyca, Wielki Wierch i Kiczora Kamienicka, mimo że znajdują się po południowej stronie Kamienicy Gorczańskiej, należą do Beskidu Wyspowego. Od wschodu Gorce graniczą z Beskidem Sądeckim, a granicą jest rzeka Dunajec. Od południa graniczą z Kotliną Nowotarską i Pieninami, a od zachodu z Beskidem Orawsko-Podhalańskim. Granica biegnie wzdłuż Raby.

Długość Gorców z zachodu na wschód wynosi około 30 kilometrów, a szerokość 15 kilometrów, a ich powierzchnia wynosi około 550 km².

W ukształtowaniu grzbietów pasma charakterystyczne jest występowanie rozrogu. Rozrogiem jest na przykład najwyższy szczyt Turbacz (1310 m n.p.m.). Od niego odbiega siedem grzbietów w kilku kierunkach. Od niektórych grzbietów odbiegają dalsze, mniejsze. Najwyższe szczyty Gorców to: Turbacz (1310 m), Jaworzyna Kamienicka (1288 m), Kiczora (1282 m), Kudłoń (1276 m), Czoło Turbacza (1259 m), Mostownica (1251 m), Gorc Troszacki (1235 m), Gorc (1228 m), Lubań (1225 m).

Cechą charakterystyczną krajobrazu Gorców są kopulaste szczyty o łagodnych zboczach. Porośnięte są lasem. Występują jeszcze polany – hale – niegdyś sztucznie utworzone na potrzeby pasterstwa. Obecnie niekoszone hale już mocno zarastają lasem.

Gorce zbudowane są z fliszu karpackiego, czyli skał, które powstały z osadów osadzających się na dnie morza. Skały te, głównie piaskowiec, następnie zostały wypiętrzone, a potem uległy jeszcze fałdowaniu. W Gorcach występuje wiele dolin, którymi płyną obfite w wodę potoki. Najdłuższa jest dolina Kamienicy Gorczańskiej (o długości 33 km), a najobszerniejsza dolina Ochotnicy.

W dolinach potoków występuje wiele wodospadów, progów skalnych i wielkich głazów. Wodospady jednak nie należą do wysokich. Najwyższy i najokazalszy, nazywany Spadem, znajduje się na Kamienicy Gorczańskiej. Na zboczach gór występują liczne osuwiska, wąwozy, a także wychodnie skalne o ciekawych kształtach. W Gorcach znajduje się także kilkanaście jaskiń.

Rzeka Kamienica, zwana również Kamienicą Gorczańską, jest lewym dopływem Dunajca. Jej źródła znajdują się pod Turbaczem. Czasem górny bieg rzeki, od źródeł do osiedla Rzeki (jest to część wsi Lubomierz, leżąca przy granicy z miejscowością Szczawa) nazywany jest Kamienickim Potokiem, płynie przez teren Gorczańskiego Parku Narodowego. Poniżej osiedla Rzeki Kamienica Gorczańska wpływa na teren Beskidu Wyspowego. Płynie doliną między szczytami: Kiczorą Kamienicką i Wielkim Wierchem w Gorcach a Jasieniem i Mogielicą w Beskidzie Wyspowym. Potem rzeka przepływa przez wsie Szczawa i Kamienica, w miejscowości Zabrzeż wpływa do Dunajca. Jej długość liczy 32 km. Od ujścia potoku Głębieniec do ujścia do Dunajca Kamienica Gorczańska stanowi granicę między Gorcami a Beskidem Wyspowym. Rzeka przepływa przez teren skalisty, w jej korycie znajdują się odsłonięcia skał, głazy, progi.

Wodospad Spad na rzece Kamienica Gorczańska, miejscowość Szczawa, przysiółek Berkówka

W przysiółku Berkówka należącym do Szczawy, w miejscu, gdzie Kamienica Gorczańska płynie blisko drogi wojewódzkiej nr 968, znajduje się wodospad Spad o wysokości około 2,2 m. Woda spada z piaskowcowego progu dwoma kaskadami. Ciekawe jest to, że pod względem ilości spadającej wody wodospad ten należy do największych w całych Beskidach. Nazywany bywa „Gorczańską Niagarą”.

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/11/Wodospad_Spad_G_8.jpg

Wodospad Spad, fot. Jerzy Opioła

www.wikipedia.pl

www.gorczanskipark.pl

opr. ES

WODOSPADY W POLSCE (10)

Beskidy

Na wschód od Beskidu Żywieckiego znajdują się: Beskid Makowski (zwany też Średnim), Wyspowy oraz Gorce. W tych pasmach nie występują większe wodospady. Jednak warto wspomnieć o kilku interesujących miejscach, zwłaszcza w Beskidzie Małym oraz Gorcach. Są to miejsca, w których potoki przebijają się przez skały, tworząc liczne bystrza, małe kaskady i baniory. W miejscach tych odkrywają się ciekawe wychodnie fliszu karpackiego, a czasem innych skał.

Beskid Wyspowy

Beskid Wyspowy należy do Beskidów Zachodnich. Położony jest między Beskidem Makowskim, Kotliną Rabczańską, Gorcami, Kotliną Sądecką i Pogórzem Wiśnickim. Najwyższym szczytem jest Mogielica (1170 m n.p.m.), zaliczana do Korony Gór Polski. Cechą charakterystyczną pasma jest występowanie odosobnionych, pojedynczych szczytów, o wysokościach przekraczających 1000 m n.p.m., wyraźnie górujących nad otaczającymi je niższymi górami i dolinami (wybitność wielu szczytów Beskidu Wyspowego wynosi od 400 do 500 metrów). Nazwa pasma pochodzi od tego „wyspowego” charakteru gór. Stoki gór stromo opadają ku szerokim i rozległym dolinom. W Beskidzie Wyspowym nie występują długie pasma górskie, choć są trzy wyjątki. Są to pasma: Łososińskie, pasmo Cichoń-Ostra i pasmo Cietnia. Najwyższe szczyty w Beskidzie Wyspowym to: Mogielica 1170 m, Ćwilin 1072 m, Jasień 1052 m, Modyń 1029 m, Luboń Wielki 1022 m, Krzystonów 1012 m, Kiczora Kamienicka 1007 m, Wielki Wierch 1007 m, Śnieżnica 1007 m, Szczebel 977 m.

Ukształtowanie tego pasma beskidzkiego oraz jego „wyspowy” charakter nadają mu szczególne walory krajobrazowe. W Beskidzie Wyspowym występują elementy krajobrazu górskiego z dość wysokimi szczytami o stromych zboczach, jak i krajobrazu podgórskiego z niższymi górami o łagodnych, kopulastych szczytach i łagodnych zboczach. Wyższe partie pasma są zalesione. W niższych szczyty są wylesione, występują pola uprawne i zabudowania.

Przez długi czas Beskid Wyspowy pozostawał nie odkryty dla turystyki, mimo istnienia tu dość rozbudowanej sieci szlaków turystycznych. Popularne były tylko niektóre obszary pasma. W ostatnich latach jednak sytuacja się zmienia. Są wytyczane nowe szlaki, także rowerowe. Rozwija się baza noclegowa.

Beskid Wyspowy zbudowany jest z fliszu karpackiego. Ale są także miejsca, gdzie są wychodnie innych skał. Na przykład w korycie rzeki Przegini występuje andezyt – skała pochodzenia wulkanicznego.

W paśmie tym występują liczne wychodnie skalne zbudowane najczęściej z piaskowca. Najciekawsze to Diabli Kamień koło Szczyrzyca oraz Wielki Kamień na stoku Krzywickiej Góry w miejscowości Stróża koło Pcimia. Są też inne formy, np.: gołoborze na Luboniu Wielkim oraz osuwiska skalne na stokach Ćwilina, Mogielicy, Łopienia, Szczebla i wzgórza Zęzów (zwane Lisimi Jamami) w pobliżu Tymbarku. Ponadto w Beskidzie Wyspowym występuje wiele jaskiń (do roku 2017 odkryto ich 75). Największa z nich to Jaskinia Zbójecka w Łopieniu (łączna długość jej korytarzy to 433 m). Jaskinie w Beskidzie Wyspowym są pochodzenia osuwiskowego. Są niebezpieczne, ponieważ skały otaczające takie jaskinie mogą być niestabilne, mogą przemieszczać się, zwłaszcza po dużych opadach deszczu.

Beskid Wyspowy znajduje się w dorzeczu dwóch dużych dopływów Wisły: Raby i Dunajca. Rzeki i potoki płynące na obszarze Beskidu Wyspowego charakteryzują się dużymi wahaniami poziomu wody. W czasie obfitych opadów deszczu czy wzmożonego topnienia śniegu poziom wody w nich gwałtownie wzrasta. W celu regulacji poziomów wód powstały trzy sztuczne jeziora: na Dunajcu Jezioro Rożnowskie (powstało w latach 1935-1941) i Czchowskie (powstało w latach 1936-1949), na Rabie Jezioro Dobczyckie (1986 r.).

Na terenie Beskidu Wyspowego nie występują typowe wodospady. Jednak jest kilka miejsc, gdzie w korytach potoków odkrywają się ciekawe skały, oryginalnie ukształtowane wychodnie fliszu karpackiego, powstają bystrza, małe kaskady i baniory.

Tabacorz na Słopniczance, Tymbark

Potok Słopniczanka to prawobrzeżny dopływ rzeki Łososiny (lewy dopływ Dunajca). Źródła Słopniczanki znajdują się na stokach Cichonia (929 m n.p.m.) i pod Przełęczą Stopnicką, na wysokości 860 m n.p.m. Potok ma ok. 14 km długości. Płynie przez wieś Słopnice. W miejscowości Tymbark uchodzi do rzeki Łososina.

Niedaleko ujścia Słopniczanki do Łososiny w korycie potoku znajdują się głazy i progi skalne, zwane przez ludność Tabacorz. Miejsce to znajduje się na wysokości około 392 – 396 m n.p.m., u podnóży góry Paproć (643 m n.p.m.). Potok w tym miejscu ma skaliste dno, zbudowane z dużych płyt piaskowca, na których można obserwować skamieniałe ślady pełzania jeżowców. To pozostałości po dawnym Oceanie Tetydy, który znajdował się na tych obszarach. W korycie potoku występują liczne niewielkie kaskady i baniory.

Niegdyś Tabacorz był wykorzystywany przez mieszkańców Tymbarku jako świetne kąpielisko. Baniory miały głębokość pozwalającą na bezpieczne pływanie. Obecnie w potoku płynie mniej wody niż 30 czy 40 lat temu.

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/S%C5%82opniczanka_a2.jpg/220px-S%C5%82opniczanka_a2.jpg

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Tabacorz_4BW51.jpg/220px-Tabacorz_4BW51.jpg

Tabacorz na Słopniczance, fot. Jerzy Opioła, www.wikipedia.pl

Wychodnia fliszu karpackiego na brzegu Czarnej Rzeki, Słopnice (Zaświercze)

Czarna Rzeka to potok, który jest lewym dopływem Słopniczanki, o długości około 9 km. Jego źródła znajdują się na północnych zboczach Mogielicy (1170 m n.p.m.), na wysokości 1010 m n.p.m. Koryto Czarnej Rzeki jest kamieniste, występują liczne progi skalne, bystrza i baniory.

Na terenie Zaświercza – części wsi Słopnice – potok płynie głębokim wąwozem między zboczami Łopienia (951 m n.p.m.) i Świerczka (734 m n.p.m.). W miejscu tym Czarna Rzeka mocno podmywa stok Świerczka i odkrywa się tu duża wychodnia fliszu karpackiego. Na bardzo stromym zboczu można obserwować warstwy piaskowców, łupków, a także warstwy hieroglifowe.

W miejscu tym, wzdłuż Czarnej Rzeki, przebiega odcinek żółtego szlaku turystycznego z Tymbarku na Mogielicę, a także ścieżka przyrodniczo-krajoznawcza Zaświercze poprowadzona przez podnóża Łopienia.

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Czarny_Potok_a1.jpg/480px-Czarny_Potok_a1.jpg

Czarna Rzeka na Zaświerczu, fot. Jerzy Opioła, www.wikipedia.pl

Skałki w Rdzawie na potoku Przeginia, miejscowość Rdzawa

Potok Przeginia, zwany także Pluskawką, jest prawobrzeżnym dopływem rzeki Tarnawki, która następnie uchodzi do Stradomki – dopływu Raby. Przeginia wypływa z północnej części Beskidu Wyspowego, z północnych zboczy góry Kamionnej (801 m n.p.m.) oraz północnych i zachodnich zboczy Pasierbickiej Góry (764 m n.p.m.). Główne źródła Przegini znajdują się na wysokości ok. 750 m n.p.m., na terenie rezerwatu przyrody Kamionna.

Potok przepływa między innymi przez miejscowości Kamionna, Rdzawa i Tarnawa, leżące w powiecie bocheńskim. Na tym odcinku Przeginia stanowi naturalną granicę między Beskidem Wyspowym a Pogórzem Wiśnickim.

Na terenie miejscowości Rdzawa (gmina Trzciana) Przeginia przepływa przez skały, żłobiąc w nich głębokie niecki. Na progach skalnych tworzą się kaskady, a u ich podnóża baniory i kotły eworsyjne. Skały, przez które przepływa w tym miejscu Przeginia to piaskowce, należące do fliszu karpackiego. Jednak na dnie potoku pojawiają się także andezyty, a więc skały pochodzenia wulkanicznego.

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/07/Rdzawa_a2.jpg

Koryto Przegini w Rdzawie, fot. Jerzy Opioła, www.wikipedia.pl

Literatura:

www.wikipedia.pl

www.beskidwyspowy.prv.pl

opr. ES

Ku niepodległości (2)

Odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918 r. to był wynik starań Polaków o zrzucenie władzy zaborców. Starania te trwały przez cały XIX wiek. W końcu XVIII w., zaraz po pierwszym rozbiorze w 1772 r., zaczęto wprowadzać reformy, choć państwa zaborcze (szczególnie Rosja i Prusy) blokowały te inicjatywy. Ogromne znaczenie miały reformy Sejmu Czteroletniego (1788-1792), z tą najważniejszą – Konstytucją, uchwaloną 3 maja 1791 r. Sprzeciw Rosji i konfederacja targowicka, a następnie wybuch wojny polsko-rosyjskiej w 1792 r. udaremniły wprowadzenie postanowień Konstytucji 3 Maja w życie. W 1793 r. przeprowadzono drugi rozbiór Polski, w którym wzięły udział Rosja i Prusy. Ostatnią próbą ratowania Rzeczypospolitej było powstanie kościuszkowskie w 1794 roku. Po początkowych sukcesach powstańców Rosja i Prusy stłumiły powstanie. W 1795 r. był trzeci rozbiór Polski, a król Stanisław August Poniatowski abdykował. Po utracie państwowości wielu Polaków, zwłaszcza wojskowych, wyemigrowało z kraju (głównie do Saksonii, Włoch i Francji). Na emigracji podejmowano próby tworzenia polskich oddziałów. W 1797 r. powstały dwa Legiony Polskie pod dowództwem generałów Henryka Dąbrowskiego i Karola Kniaziewicza. Do 1815 r. Polacy walczyli o wolność w szeregach armii napoleońskiej. Potem w kolejnych zrywach powstańczych – powstaniu listopadowym, wydarzeniach Wiosny Ludów i powstaniu styczniowym – ponawiano próby wyzwolenia się spod władzy zaborców. Próby były nieudane, powstania kończyły się klęskami. Po nich zaborcy wprowadzali jeszcze większe represje wobec Polaków. Wielu działaczy niepodległościowych musiało opuścić kraj i udać się na emigrację. Ale te wszystkie zrywy powstańcze jeszcze bardziej hartowały Polaków i wzmacniały pragnienie wolności. A państwom zaborczym też różnie się wiodło. Przeżywały trudności, prowadziły wojny, miały kryzysy gospodarcze. W 2. połowie XIX w., po upadku powstania styczniowego, polscy działacze niepodległościowi zrozumieli, że trzeba czekać na odpowiedni moment. Takim momentem mógłby być jakiś konflikt zbrojny, w którym po przeciwnych stronach stanęłyby państwa zaborcze. Pod koniec XIX w. możliwość wybuchu takiego konfliktu stawała się realna. Należało czekać na tę chwilę, a równocześnie przygotowywać się – pracować, bogacić, edukować społeczeństwo, przygotowywać działaczy niepodległościowych we wszystkich zaborach, organizować i szkolić oddziały paramilitarne. Tak też postępowano. Najlepsze warunki do działalności niepodległościowej były w zaborze austriackim. Od 1867 r. w Galicji istniała autonomia. Polacy mieli swoich przedstawicieli w wiedeńskiej Radzie Państwa, istniał Sejm Krajowy Galicyjski, działało polskie szkolnictwo wszystkich szczebli (łącznie z wyższym), działały polskie stowarzyszenia naukowe i kulturalne. Język polski na terenie Galicji był językiem urzędowym. Galicja stała się “polskim Piemontem”. Pod koniec XIX w. i na początku XX w. tu najprężniej rozwijał się polski ruch narodowy i niepodległościowy. W lipcu 1914 r. wybuchła wojna. Państwa zaborcze znalazły się w przeciwnych obozach. Austro-Węgry i Cesarstwo Niemieckie znalazły się w grupie państw centralnych, Rosja należała do państw Ententy. Rozpoczęła się wielka wojna, trwająca cztery lata. To chyba był ten długo oczekiwany moment…

OŚRODKI WŁADZY NA ZIEMIACH POLSKICH U PROGU NIEPODLEGŁOŚCI

W jesieni 1918 r. (ale także wcześniej), gdy było wiadomo, że wojna ma się ku końcowi, na ziemiach polskich zaczęły powstawać ośrodki władzy. Ich zadaniem było przejęcie władzy z rąk zaborców w momencie zakończenia wojny. Ogólna sytuacja polityczna w Europie Środkowo-Wschodniej nie była jeszcze klarowna. Nie wiadomo było, w jakim kształcie powstanie przyszłe państwo polskie, jakie ziemie wejdą w jego skład, jak będą przebiegały granice, jaki będzie ustrój polityczny. Te problemy będą rozstrzygane później, w następnych miesiącach i latach. Dlatego powstanie ośrodków lokalnej władzy miało szczególne znaczenie. Chodziło w wyprzedzenie wszelkich poczynań władz imperiów zaborczych, w tym okresie osłabionych i stojących u progu rozpadu, i postawienie ich przed faktami dokonanymi. Powstające ośrodki władzy początkowo miały charakter lokalny, nie aspirowały do rozciągnięcia władzy na większy obszar. Jednak powstały na ziemiach wszystkich trzech zaborów, w regionach o kluczowym znaczeniu historycznym, politycznym i gospodarczym.

ZABÓR AUSTRIACKI

Pierwsza Kompania Kadrowa i Legiony Polskie

Na początku wojny, 3 sierpnia 1914 r., w Krakowie został utworzony przez Józefa Piłsudskiego pododdział piechoty z połączenia organizacji paramilitarnych – Towarzystwa „Strzelec”, Związku Strzeleckiego i Polskich Drużyn Strzeleckich. 6 sierpnia 1914 r. pod dowództwem Józefa Piłsudskiego Pierwsza Kompania Kadrowa wyruszyła z Krakowa. Przekroczyła granicę Kongresówki z zamiarem dotarcia do Warszawy i wywołania tam powstania. Plan ten nie powiódł się. Pierwsza Kadrowa powróciła do Krakowa. Stała się zalążkiem Legionów Polskich, które zostały utworzone 27 sierpnia 1914 r.

Kraków, Muzeum Czynu Niepodległościowego – Dom im. Józefa Piłsudskiego (zbudowany w 1935 r.) na rogu Alei 3 Maja i ulicy Oleandry. Z tego miejsca 6 sierpnia 1914 r. wyruszyła Pierwsza Kompania Kadrowa, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/47/Dom_im_Jozefa_Pilsudskiego_w_Krakowie.jpg

Rzeczpospolita Zakopiańska 2-18 listopada 1918 r.

13 października 1918 r. w Zakopanem naczelnik gminy, Wincenty Regieć, zwołał wiec obywatelski. Proklamowano na nim powstanie Organizacji Narodowej, której zadaniem było przejmowanie władzy z rąk austriackich na terenie Zakopanego i okolic. Prezesem Organizacji Narodowej wybrano mieszkającego wówczas w Zakopanem Stefana Żeromskiego. Wiceprezesami zostali: Franciszek Pawlica (prezes Związku Górali), mjr Mariusz Zaruski (przedstawiciel lewicowych legionistów) i Wincenty Szymborski (reprezentant endecji, zarządca dóbr hrabiego Władysława Zamoyskiego), sekretarzem wybrano Medarda Kozłowskiego. Wśród członków Organizacji był także Jan Kasprowicz.

30 października w Zakopanem ogłoszono niepodległość. Następnego dnia władzę wojskową przejął polski komitet wojskowy, na którego czele stanęli: kapitan doktor Gustaw Nowotny (w czasie wojny służył w wojsku austriackim jako lekarz austriackiego szpitala wojskowego zorganizowanego w sanatorium doktora Andrzeja Chramca w Zakopanem) i porucznik Marian Bolesławowicz. Oficerowie i żołnierze narodowości polskiej rozbrajali przebywających w Zakopanem oficerów i żołnierzy austriackich oraz innych narodowości. Po zlikwidowaniu austriackich władz wojskowych polski komitet wojskowy podporządkował się Organizacji Narodowej. 1 listopada Organizacja Narodowa przekształciła się w Radę Narodową, czyli rząd niepodległej, polskiej Rzeczypospolitej Zakopiańskiej. 2 listopada Rada Narodowa przejęła władzę nad wojskiem, policją, urzędami i instytucjami w Zakopanem w imieniu odradzającego się Państwa Polskiego. Gdy w Zakopanem i okolicach zaczęła funkcjonować polska administracja utworzona przez Polską Komisję Likwidacyjną, zakopiańska Rada Narodowa rozwiązała się 16 listopada 1918 r.

Więcej o Rzeczpospolitej Zakopiańskiej:

http://www.dobryprzewodnik.cba.pl/2016/11/10/rzeczpospolita-zakopianska/

Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego

19 października 1918 r. w Cieszynie powstała Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego. Na jej czele stanęli ksiądz Józef Londzin i Jan Michejda. Rada sprawowała władzę nad powiatami bielskim, cieszyńskim i frysztackim. Zapowiedziano przyłączenie tych ziem do państwa polskiego. 5 listopada 1918 r. Rada zawarła porozumienie z odpowiednim organem czeskim – Zemským Národním Výborem pro Slezsko – na podstawie którego podzielono księstwo na strefy wpływów polskich i czeskich na zasadach etnicznych (większość Śląska Cieszyńskiego miała pozostać w strefie polskiej). Potem podział ten nie został jednak zaakceptowany przez rząd czechosłowacki po proklamowaniu przez ten kraj niepodległości. Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego zakończyła swoją działalność dopiero 28 lipca 1920 roku, po ostatecznym ustaleniu granic w tym regionie, i oddała władzę administracji Rzeczpospolitej Polskiej.

Cieszyn, Rynek,

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Cieszyn_RynekB.JPG/1920px-Cieszyn_RynekB.JPG

Polska Komisja Likwidacyjna w Krakowie

28 października 1918 r. w Krakowie powstała Polska Komisja Likwidacyjna. Na jej czele stanął Wincenty Witos z PSL-Piast, Ignacy Daszyński z Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej (PPSD) oraz Bolesław Roja. W jej skład weszli ludzie o różnych poglądach politycznych. Planowano objąć władzą cały zabór austriacki. Jednak Komisja sprawowała władzę nad Galicją Zachodnią (do Sanu na wschodzie, po Spisz i Orawę na południu), Lubelszczyzną i Kielecczyzną. Działalność Polskiej Komisji Likwidacyjnej została zakończona na podstawie dekretu Naczelnika Państwa z 10 stycznia 1919 r.

Kraków, Rynek Główny, Kościół Mariacki,

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Rynek_Glowny_w_Krakowie.jpg/1024px-Rynek_Glowny_w_Krakowie.jpg

Rada Delegatów Robotniczych w Lublinie

5 listopada 1918 r. w Lublinie powstała Rada Delegatów Robotniczych. Organ ten powstał z inicjatywy Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL) oraz Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) pod wpływem wydarzeń rewolucji bolszewickiej w Rosji. Rada wiązała swoją przyszłość z Rosją bolszewicką. Na wiecu robotniczym zorganizowanym 6 listopada postulowano obalenie Rady Regencyjnej, stworzenie milicji robotniczej, powołanie nowego rządu, wprowadzenie ośmiogodzinnego dnia pracy i ogłoszono strajk powszechny. RDR w Lublinie była jedną z ponad 100 rad (robotniczych, folwarcznych, żołnierskich) działających na terenie Polski, reprezentujących ponad 500000 robotników fabrycznych, rolnych i folwarcznych oraz zdemobilizowanych żołnierzy armii zaborczych. Rady Delegatów Robotniczych nie odegrały żadnej znaczącej roli.

Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej w Lublinie

6/7 listopada 1918 r. w Lublinie powstał Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej. Na jego czele stanął Ignacy Daszyński z PPSD. W skład rządu weszli politycy reprezentujący ugrupowania lewicy niepodległościowej: PPS, PPSD, PSL – Wyzwolenie, Polską Organizację Wojskową (POW). Był to pierwszy rząd, który zamierzał objąć władzą teren całego kraju. 7 listopada ogłoszono manifest, w którym zapowiadano wiele bardzo postępowych reform, m.in.: wprowadzenie swobód obywatelskich, ustawodawstwa socjalnego i ośmiogodzinnego dnia pracy, upaństwowienie głównych gałęzi przemysłu, wywłaszczenie wielkiej własności ziemskiej, wprowadzenie powszechnej i bezpłatnej oświaty. Program ten był lewicowy, ale nie komunistyczny. Zmiany zamierzano wprowadzać drogą reform parlamentarnych. Jednak, jak na owe czasy, postulaty były bardzo postępowe i trudne do przyjęcia przez część społeczeństwa. Rząd lubelski działał do 12 listopada 1918 r. Ignacy Daszyński udał się wraz z częścią rządu do Warszawy i złożył dymisję na ręce Józefa Piłsudskiego.

Lublin, Stare Miasto

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Stare_miasto_Lublin.jpg/1024px-Stare_miasto_Lublin.jpg

Ku niepodległości (1)

Rzeczpospolita Zakopiańska

Jesienią 1918 roku było już wiadomo, że wojna światowa ma się ku końcowi. Wojska państw centralnych – niemieckie i austriacko-węgierskie – ponosiły klęski na frontach. Rozpadały się – cesarstwo niemieckie i monarchia austro-węgierska. Władza austriacka w Galicji praktycznie już nie istniała. Polacy w Galicji gotowi byli do przejęcia władzy. Zakopane było jednym z miejsc, w którym mieszkańcy podjęli inicjatywę. Stworzyli pierwsze polskie państewko, które wprawdzie trwało tylko dwa tygodnie, ale powstało z autentycznej potrzeby uwolnienia się spod władzy zaborcy.

13 października 1918 r. w Zakopanem naczelnik gminy, Wincenty Regieć, zwołał wiec obywatelski, na którym zgromadziło się ok. 500 osób. Proklamowano na nim powstanie Organizacji Narodowej, której zadaniem było przejmowanie władzy z rąk austriackich na terenie Zakopanego i okolic. Prezesem Organizacji Narodowej wybrano mieszkającego wówczas w Zakopanem Stefana Żeromskiego. Wiceprezesami zostali: Franciszek Pawlica (prezes Związku Górali), mjr Mariusz Zaruski (przedstawiciel lewicowych legionistów) i Wincenty Szymborski (reprezentant endecji, zarządca dóbr hrabiego Władysława Zamoyskiego), sekretarzem wybrano Medarda Kozłowskiego. Wśród członków Organizacji był także Jan Kasprowicz. Przyjęto następującą rezolucję:

Wobec przyjęcia zasad pokojowych prezydenta Stanów Zjednoczonych Wilsona przez państwa rozbiorowe, uważamy się odtąd za obywateli wolnej, niepodległej i zjednoczonej Polski. Tej Polsce winniśmy wierność i posłuszeństwo, mienie i krew naszą, nie uznajemy żadnych więzów, tym najświętszym obowiązkom przeciwnych. Przejęci ważnością godziny dziejowej dla wspólnego gorliwego pełnienia obowiązków wobec państwa polskiego postanawiamy stworzyć Organizację Narodową w Zakopanem i w tym celu wybieramy jej zarząd, złożony z 32 osób, polecając mu ułożenie programu i sposobu działalności.

30 października w Zakopanem ogłoszono niepodległość. Następnego dnia władzę wojskową przejął polski komitet wojskowy, na którego czele stanęli: kapitan doktor Gustaw Nowotny (w czasie wojny służył w wojsku austriackim jako lekarz austriackiego szpitala wojskowego zorganizowanego w sanatorium doktora Andrzeja Chramca w Zakopanem) i porucznik Marian Bolesławowicz. Oficerowie i żołnierze narodowości polskiej rozbrajali przebywających w Zakopanem oficerów i żołnierzy austriackich oraz innych narodowości. Po zlikwidowaniu austriackich władz wojskowych polski komitet wojskowy podporządkował się Organizacji Narodowej. 1 listopada Organizacja Narodowa przekształciła się w Radę Narodową, czyli rząd niepodległej, polskiej Rzeczypospolitej Zakopiańskiej. 2 listopada Rada Narodowa przejęła władzę nad wojskiem, policją, urzędami i instytucjami w Zakopanem w imieniu odradzającego się Państwa Polskiego. Gdy w Zakopanem i okolicach zaczęła funkcjonować polska administracja utworzona przez Polską Komisję Likwidacyjną, zakopiańska Rada Narodowa rozwiązała się 16 listopada 1918 r.

http://zakopane.fotopolska.eu/346684,foto.html?o=b61488

Foto: dawny Zakład Klimatyczny dra Andrzeja Chramca, w czasie I wojny światowej austriacki szpital wojskowy. To tu rozbrajano austriackich oficerów i żołnierzy. W II Rzeczpospolitej Polskiej Sanatorium Polskiego Czerwonego Krzyża, po II wojnie światowej Sanatorium im. dra Tytusa Chałubińskiego, w latach 70. XX w. dom wypoczynkowy Ministerstwa Zdrowia. Obecnie siedziba Starostwa Powiatowego oraz Teatru im. Stanisława Ignacego Witkiewicza, pocztówka z okresu międzywojennego

Opracowano na podstawie:

– Wikipedia

– http://z-ne.pl/t,haslo,5604,zakopianska,_rzeczpospolita.html

WODOSPADY W POLSCE (1)

Wodospady to ciekawe i piękne elementy krajobrazu. Wodospad powstaje, gdy swobodnie płynąca woda w rzece lub strumieniu nagle napotyka próg skalny, który może mieć wysokość od kilku do kilkuset metrów. Najwyższe wodospady na świecie mają prawie 1000 m wysokości. Woda z impetem i dużą energią spada z progu skalnego. Z wodospadem związane są zjawiska erozji koryta rzeki. Spływająca z dużą energią woda rzeźbi skały. Pogłębia próg, powoduje jego cofanie się. Tworzy także kotły eworsyjne. Najczęściej kocioł eworsyjny tworzy się u stóp progu, gdzie spadająca woda napotyka przeszkodę i musi zmienić kierunek swego biegu. Powstaje zagłębienie w kształcie misy lub studni, które stale pogłębia się i poszerza. Zagłębienie może mieć różne wymiary w zależności od ilości spadającej wody, wysokości progu itp. Nieduże wodospady mają kotły eworsyjne o głębokości kilku metrów, duże kilkudziesięciu. Dodatkowo w rzeźbieniu kotła eworsyjnego mogą mieć udział głazy i kamienie, które niesie woda. Ciekawe rozważania na temat wodospadów i próby ich klasyfikacji na przykładzie wodospadów na Islandii można poczytać tu:

www.iceland.pl/artyk/050930artyk1.html

Wodospad zazwyczaj ma także wpływ na otoczenie. Z powodu rozpylonej w powietrzu wody wzrasta wilgotność. Tworzy się specyficzny mikroklimat, który ma wpływ na roślinność. Jeśli rzeka czy strumień płynie w głębokim kanionie czy jarze (np. Wodospad Kamieńczyka w Karkonoszach), parametry wilgotności i temperatury powietrza w nim mogą się znacznie różnić o parametrów w dalszym otoczeniu. W takich miejscach rośnie specyficzna roślinność, lubiąca wilgoć, często są to rzadkie gatunki. Dlatego dla ochrony unikalnego krajobrazu, form skalnych i roślinności wokół wodospadów często tworzy się rezerwaty.

W Polsce nie mamy dużych wodospadów, bo też nie mamy bardzo wysokich gór. Zazwyczaj wodospady występują w górach, a w każdym razie w terenie wyżynnym. Ale wodospady w Polsce są. Są malownicze, niektóre bardzo, i warto je zobaczyć. Nie tylko żeby zobaczyć spadającą z progu skalnego wodę, ale także całe otoczenie takiego miejsca, roślinność, skały itp. Oto przegląd wodospadów w Polsce. Nasz przegląd obejmuje w zasadzie wodospady w Polsce. Ale blisko granicy polsko-słowackiej w Tatrach i polsko-czeskiej w Karkonoszach są ciekawe wodospady, które przy okazji pobytu w tych górach można też zobaczyć. Dlatego wspomnimy o niektórych z nich.

TATRY POLSKIE

WIELKA SIKLAWA, TATRY WYSOKIE

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Wielka_Siklawa_01.JPG/169px-Wielka_Siklawa_01.JPG

Największy wodospad w Polsce. Znajduje się w górnym biegu potoku Roztoka, który wypływa z Wielkiego Stawu w Dolinie Pięciu Stawów Polskich. Woda spada z progu ściany stawiarskiej, oddzielającej Dolinę Roztoki od Doliny Pięciu Stawów Polskich. Wodospad tworzą dwie lub trzy strugi, bardzo rzadko cztery (po bardzo dużych opadach deszczu bądź roztopach). W czasie dużej suszy spada jedna strużka (np. w lecie 2015 r.). Nachylenie ściany wynosi 35 stopni, wysokość progu ok. 70 m. Najpiękniej Siklawa wygląda w słoneczne dni po większych opadach deszczu. Duże ilości wody spadające z impetem rozbijają się na tysiące kropelek, tworząc mgiełkę. Pojawiają się tęcze. Do wodospadu można podejść. Jednak należy zachować ostrożność. Na mokrych, śliskich kamieniach łatwo się pośliznąć. W zimie kamienie są oblodzone.

Do wodospadu można dojść szlakiem zielonym poprowadzonym przez Dolinę Roztoki od Wodogrzmotów Mickiewicza (przy szosie Palenica Białczańska – Morskie Oko) do Doliny Pięciu Stawów Polskich. Czas przejścia 2:05 h, z powrotem 1:40 h.

WODOGRZMOTY MICKIEWICZA, TATRY WYSOKIE

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Wodogrzmoty_Mickiewicza-Roztoka.jpg/360px-Wodogrzmoty_Mickiewicza-Roztoka.jpg

Wodogrzmoty Mickiewicza znajdują się także na potoku Roztoka, w jego dolnym biegu, ok. 1 km od ujścia do Białki. Utworzone są z trzech większych i kilku mniejszych kaskad, mających od 3 do 10 m metrów wysokości. Trzy największe kaskady noszą nazwy: Wyżni Wodogrzmot, Pośredni Wodogrzmot i Niżni Wodogrzmot. Potok Roztoka w tym miejscu pokonuje próg skalny w miejscu połączenia Doliny Roztoki z Doliną Białki. Powyżej piętrzą się urwiska Turni nad Szczotami w masywie Wołoszyna. Nad Wodogrzmotami, na stokach Roztockiej Czuby rośnie reliktowy las modrzewiowo-limbowy.

Nazwa Wodogrzmoty bierze się od huku, jaki powoduje spadająca woda, zwłaszcza po dużych opadach. W 1891 r. Towarzystwo Tatrzańskie nadało wodospadowi imię Adama Mickiewicza na pamiątkę sprowadzenia rok wcześniej prochów poety na Wawel. Tablica upamiętniająca to wydarzenie została umieszczona na skale przy Niżnim Wodogrzmocie przez Towarzystwo Tatrzańskie w 1891 r. Adam Mickiewicz nie był w żaden sposób związany z Tatrami ani z Podhalem, nigdy w tym regionie nie był.

Przed 1880 r. nie było dogodnych ścieżek w pobliże wodospadu. Pierwszym znanym turystą, który widział Wodogrzmoty, był Walery Eljasz-Radzikowski (1879, z przewodnikiem Maciejem Sieczką). Wodospady dostępne są dla turystów od 1886 r., kiedy to poprowadzono do nich ścieżki. Obecnie z kamiennego mostu, wybudowanego w 1900 r. i poszerzonego w 1966 r., na Drodze Oswalda Balzera wiodącej do Morskiego Oka widać dobrze jedynie Pośredni Wodogrzmot. Wyżni Wodogrzmot jest ledwo widoczny, Niżni znajduje się poniżej mostu i jest niedostępny. Dalej, w kierunku Morskiego Oka, na zakręcie znajduje się punkt widokowy, z którego można zobaczyć m.in. Gerlach, najwyższy szczyt Tatr.

Do Wodogrzmotów Mickiewicza można dojść:

– szlakiem czerwonym z Toporowej Cyrhli przez Psią Trawkę, Rówień Waksmundzką, dalej szlak czerwony prowadzi szosą do Morskiego Oka, czas przejścia z Równi Waksmundzkiej do Wodogrzmotów 1:15 h, z powrotem 1:35 h; od Wodogrzmotów do Morskiego Oka 1:30 h, z powrotem 1:15 h;

– szlakiem czerwonym szosą z parkingu na Palenicy Białczańskiej, czas przejścia 50 min, z powrotem 40 min;

– szlakiem zielonym ze schroniska na polanie Stara Roztoka, dalej szlak zielony prowadzi do Doliny Pięciu Stawów Polskich, czas przejścia ze schroniska do Wodogrzmotów 15 min, z powrotem 10 min, od Wodogrzmotów do Doliny Pięciu Stawów Polskich 2:05 h, z powrotem 1:30 h.

SIKLAWICA, TATRY ZACHODNIE

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Siklawica.JPG/360px-Siklawica.JPG

Wodospad Siklawica znajduje się na Strążyskim Potoku, w górnej części Doliny Strążyskiej, pod północną ścianą Giewontu. Wodospad opada z dwóch prawie pionowo nachylonych ścian (pod kątem 80°). Łączna wysokość wodospadu wynosi 23 metry (wysokość ściany dolnej 13 m, ściany górnej 10 m). Pomiędzy górną i dolną kaskadą istnieje skalna półka, w której wytworzył się kocioł eworsyjny.

Nazwa wodospadu pochodzi od Siklawy w Dolinie Pięciu Stawów Polskich. Dawniej nazywany był także Siczącą, Siczawą, Siklawą. Miejsce jest malownicze, ale często jego nastrój i klimat zakłócają rzesze turystów chcących odwiedzić to miejsce, czemu zresztą nie można się dziwić. Wodospad był odwiedzany i podziwiany od samych początków turystyki w Tatrach. Ponad wodospadem znajduje się jedno z dwóch górnych odgałęzień Doliny Strążyskiej zwane Małą Dolinką. Niegdyś prowadziła przez nią (a dalej bardzo stromym żlebem Warzecha) najkrótsza ścieżka turystyczna z Zakopanego na Giewont. Obecnie Mała Dolinka jest niedostępna dla turystów.

Do wodospadu Siklawica można dojść:

– czerwonym szlakiem z Zakopanego, od wylotu Doliny Strążyskiej (miejsca, gdzie do Drogi pod Reglami dochodzi ulica Strążyska), najpierw do Polany Strążyskiej (czas przejścia 40 min, z powrotem 35 min), od Polany szlakiem żółtym 15 min;

– szlakiem czarnym, Ścieżką nad Reglami, z Kuźnic przez Czerwoną Przełęcz do Polany Strążyskiej (do wodospadu dojście szlakiem żółtym), dalej szlak czarny prowadzi na Przełęcz w Grzybowcu i do Doliny Malej Łąki, czas przejścia z Czerwonej Przełęczy na Polanę Strążyską 35 min, z powrotem 50 min, czas przejścia z Polany Strążyskiej na Wielką Polanę Małołącką 1:10 h, z powrotem 1:05 h.

CZARNOSTAWIAŃSKA SIKLAWA, TATRY WYSOKIE

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Czarnostawianska_Siklawa_gorne_kaskady.jpg/360px-Czarnostawianska_Siklawa_gorne_kaskady.jpg

Czarnostawiańska Siklawa to kaskadowy wodospad na Czarnostawiańskim Potoku, wypływającym z Czarnego Stawu pod Rysami i wpadającym do Morskiego Oka. Spada z progu Czarnostawiańskiego Kotła. Potok spada wodospadami w dwóch miejscach – bezpośrednio poniżej Czarnego Stawu (ok. 1570 m n.p.m.) oraz kilkadziesiąt metrów powyżej tafli Morskiego Oka (ok. 1460 m n.p.m.). Czarnostawiańską Siklawą nazywane są górne bądź dolne kaskady.

Do Czarnostawiańskiej Siklawy można dojść:

– szlakiem czerwonym od Schroniska PTTK nad Morskim Okiem nad Czarny Staw pod Rysami, czas przejścia 50 min, z powrotem 40 min.

DWOISTA SIKLAWA, TATRY WYSOKIE

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Dwoista_Siklawa_and_Zleb_pod_Mnichem.jpg/375px-Dwoista_Siklawa_and_Zleb_pod_Mnichem.jpg

Dwoista Siklawa to wodospad na Mnichowym Potoku wpadającym do Morskiego Oka po jego południowo-zachodniej stronie. Wodospad opada ze Spadów – progu skalnego pod kotłem lodowcowym Nadspady. Jak nazwa wskazuje Dwoista Siklawa składa się z dwóch wodospadów. Po prawej stronie patrząc od doły jest Prosty Wodospad, po lewej Skośny Wodospad. Więcej wody spływa Prostym Wodospadem, Skośny Wodospad jest bardziej stromy. Wodospady te powstają na dwóch odnogach Mnichowego Potoku, który zanika w gruzowisku skalnym Nadspadów, a pojawia się dopiero w ich progu. Początkowo ma on jedno koryto, zwykle suche, zaraz jednak rozgałęzia się na dwie odnogi. Zimą woda w wodospadzie zamarza tworząc lodospady. Dwoistą Siklawą prowadzą zimą drogi taternickie.

Do Dwoistej Siklawy można dojść:

– szlakiem czerwonym od Schroniska PTTK nad Morskim Okiem, obchodząc Morskie Oko z prawej lub lewej strony, czas dojścia od schroniska ok.50 min.

BUCZYNOWA SIKLAWA, TATRY WYSOKIE

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Buczynowa_Siklawa_T74.1.jpg/360px-Buczynowa_Siklawa_T74.1.jpg

Buczynowa Siklawa to wodospad w Dolinie Roztoki. Wypływa wprost z progu Dolinki Buczynowej. W Dolince nie ma potoku, woda płynie podziemnymi przepływami i pojawia się na progu, nieco poniżej żółtego szlaku. Buczynowa Siklawa znajduje się na wysokości około 1550 m. Woda z wodospadu spływa wieloma strugami po skalnych płytach tego progu. Zwykle niżej wsiąka w piargi i tylko po większych opadach płynie powierzchniowo na całej długości koryta, uchodząc do potoku Roztoka poniżej Bacowej Wanty.

Do Buczynowej Siklawy można dojść:

– szlakiem żółtym z rozdroża w Dolinie Pięciu Stawów Polskich, dalej szlak prowadzi na Przełęcz Krzyżne i do Schroniska PTTK Murowaniec.

Przedstawione zostały największe i najbardziej znane wodospady Polskich Tatr. W Tatrach Słowackich (Zachodnich, Wysokich i Bielskich) jest ich jeszcze więcej (ok. 20). Najwyższym wodospadem w całych Tatrach jest Ciężka Siklawa.

CIĘŻKA SIKLAWA, SŁOWACKIE TATRY WYSOKIE

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Ciezka_Siklawa.jpg/360px-Ciezka_Siklawa.jpg

Ciężka Siklawa spada z progu Doliny Ciężkiej (Ťažká dolina), odgałęzienia Doliny Białej Wody (Bielovodská dolina). Tworzą go wody Ciężkiego Potoku (Ťažký potok) po wypłynięciu z Ciężkiego Stawu (Ťažké pleso). Wodospad ma około 100 m wysokości, jest najwyższym wodospadem tatrzańskim. Około 70 m poniżej Ciężkiej Siklawy znajduje się inny, ok. 15-metrowy wodospad. Nie można dojść w pobliże Ciężkiej Siklawy, nie prowadzi tam żaden szlak. Fragment wodospadu (większość schowana jest za skałą) można zobaczyć z oddali z niebieskiego szlaku prowadzącego z Łysej Polany Doliną Białej Wody na Rohatkę (Prielom). Nazwa wodospadu pochodzi od nazwy doliny.

O innych, malowniczych wodospadach w Tatrach Słowackich można poczytać tu:

Najpiękniejsze wodospady tatrzańskie

opracowanie: ES