Grabowiec to
szczyt w Karkonoszach, a ściślej na Pogórzu Karkonoskim, liczący 784 m n.p.m.
Leży w grzbiecie górskim, znajdującym się między Karpaczem Górnym, Sosnówką i
Miłkowem. Sąsiednie szczyty to Czoło (874 m n.p.m.) i Głaśnica (608 m n.p.m.).
Grabowiec zbudowany jest z granitu karkonoskiego. Na szczycie i zboczach góry
występują liczne skałki i głazy. Na północno-zachodnim zboczu są najciekawsze
skałki: Mała, Ostra i Patelnia.
Grabowiec jest górą tajemniczą.
Prawdopodobnie wokół góry w czasach przedchrześcijańskich istniały jakieś słowiańskie
ośrodki kultu pogańskiego. Świadczą o tym niektóre miejscowe nazwy. Na przykład
pobliska dolina między Grabowcem a Głaśnicą
nazywana jest Pogańską Doliną, a stara droga biegnąca zboczem Grabowca zwana
jest Babią Ścieżką lub Ścieżką Czarownic (prowadzi nią żółty szlak). Na pewno
jakieś kulty pogańskie odprawiano na zboczu Grabowca, w miejscu, gdzie później,
ok. 1212 r., postawiono drewnianą kaplicę św. Anny. Przy kaplicy wypływa Dobre Źródło,
z którego woda uznawana była za uzdrawiającą. Kaplica św. Anny stoi do dziś,
miejsce wokół niej jest nastrojowe i klimatyczne. Więcej o kaplicy św. Anny i
jej najbliższym otoczeniu w poprzednim poście.
Idąc niebieskim szlakiem z Miłkowa do
kaplicy św. Anny mija się ruiny dawnego schroniska Bergfrieden Baude zbudowanego w 1912 r. Po II
wojnie ulokowano tu Państwowe Prewentorium Dziecięce „Górniak”. Przebywały w
nim dzieci chore na gruźlicę lub zagrożone tą chorobą. W latach powojennych gruźlica
była dużym problemem. Chorowali na nią dorośli i dzieci. Wiele było sanatoriów
i prewentoriów, w których leczono pacjentów. Wiele takich placówek było w górach
i na terenach podgórskich. Pod koniec lat 80. XX w. prewentorium na Grabowcu
zlikwidowano, a budynek zaczął niszczeć. W 1992 r. wybuchł pożar (może było to
celowe podpalenie) i budynek całkowicie został zniszczony. Pozostały jedynie
fragmenty niższych kondygnacji zbudowane z kamienia, wyższe kondygnacje były
drewniane i te spłonęły.
Kawałek dalej za ruinami, również
przy niebieskim szlaku, znajduje się ciekawy obiekt. Jest to sztolnia wykuta w
skale, w której w głębi znajduje się betonowy basen napełniony krystalicznie
czystą wodą. Różne były domysły co do przeznaczenia tego obiektu. Ale prawda
jest prozaiczna. Było to po prostu ujęcie i zbiornik wody dla schroniska
Bergfrieden Baude. Kiedyś takie stosowano rozwiązania, aby zaopatrzyć w wodę
domy położone w terenie górskim, z dala od innych zabudowań.
Dalej niebieski szlak prowadzi właśnie
do kaplicy św. Anny, znajdującej się na placyku jakby wyciętym w zboczu
Grabowca. O kaplicy i jej otoczeniu była mowa w poprzednim poście. Oprócz
kaplicy jest tu jeszcze gospoda, mały domek Pod
Jaworem, polowy ołtarz, ławki i miejsca do odpoczynku. Z drogi rozciągają
się widoki na Kotlinę Jeleniogórską, Sosnówkę, Zamek Księcia Henryka, Zamek
Chojnik, zachodnią część Karkonoszy, Góry Izerskie, Wysoki Kamień.
Dalej niebieski szlak wiedzie
asfaltową drogą przez las, aż do szosy prowadzącej z Karpacza Górnego do
Borowic i Sosnówki. Kawałek za kaplicą jest Przełączka pod Grabowcem. Tu
znajduje się Dom Wczasowy Lubuszanin. Tu dochodzi także czerwony szlak prowadzący
z Karpacza do Mysłakowic (to fragment Głównego Szlaku Sudeckiego im. Mieczysława Orłowicza). Szlakiem tym można dojść
jeszcze do Grabowieckich Skał. Wśród nich najciekawsze to Mała, Ostra i największa
Patelnia. Patelnia położona jest na wysokości 720 m n.p.m. Jest to duży blok
skalny. Na jego szczycie znajduje się płaska duża powierzchnia (stad nazwa skały).
Kiedyś (przed 1945 r.) Patelnia była pomnikiem przyrody i znanym miejscem
widokowym. Była tam drewniana platforma widokowa. Pozostały także wykute w
skale schodki prowadzące na szczyt. Ze szczytu Patelni rzeczywiście rozciągały
się widoki na wszystkie strony. Na Karkonosze, Góry Izerskie, Kotlinę Jeleniogórską.
Obecnie widoki są ograniczone przez pobliskie wysokie drzewa.
Na Grabowiec (ale nie na sam szczyt)
i do kaplicy św. Anny oraz do Grabowieckich Skał prowadzą trzy szlaki:
Szlak żółty – z Sosnówki Dolnej (tzw. Babia Ścieżka),
jest to fragment szlaku żółtego im. Tadeusza Stecia, prowadzącego od Dworca Głównego
PKP w Jeleniej Górze do skałki Słonecznik (1421 m n.p.m.) na głównym grzbiecie
Karkonoszy. Czas przejścia z Sosnówki Dolnej do kaplicy ok. 1 h. Szlakiem można
dojść do kaplicy, następnie do Przełączki pod Grabowcem, potem do Przełęczy pod
Czołem w Karpaczu Górnym, a następnie szlak wyprowadza na grzbiet Karkonoszy.
Szlak niebieski – prowadzący z Borowic
do Miłkowa. Najpierw można dojechać z Karpacza Górnego szosą w kierunku Sosnówki.
Droga prowadzi w dół przez las licznymi zakrętami. Na dużej polanie znajduje się parking (na którym
można zostawić samochód) i turystyczna wiata. Szlak niebieski przekracza w tym
miejscu szosę i prowadzi dalej do Borowic. Aby dotrzeć do kaplicy św. Anny należy
pójść szlakiem niebieskim w prawo asfaltową drogą przez las. Po drodze mija się
Dom Wczasowy Lubuszanin. Dojście od szosy do kaplicy św. Anny zajmuje ok. 45
minut. Dojście szlakiem niebieskim z Miłkowa zajmuje ok. 1 h.
Szlak czerwony – z Karpacza, od węzła
szlaków Biały Jar. Jest to fragment Głównego Szlaku Sudeckiego im. Mieczysława
Orłowicza. Szlak od Białego Jaru prowadzi przez zaporę na Łomnicy, następnie
zboczem wzniesienia Karpatka, dalej szlak wiedzie przez osiedle Płóczki, następnie
doprowadza do Przełączki pod Grabowcem i Domu Wczasowego Lubuszanin. Tutaj można
wybrać szlak żółty, który doprowadzi bezpośrednio do kaplicy. A szlak czerwony
dalej wiedzie do Mysłakowic i prowadzi obok Grabowieckich Skał. Nie dochodzi
bezpośrednio do kaplicy. Czas przejścia tej trasy z Karpacza to ok. 1 h 30 min.
Kaplica św. Anny i Święte Źródło na zboczu Grabowca
Wieś Sosnówka leży na
pograniczu Pogórza Karkonoskiego i Kotliny Jeleniogórskiej, pomiędzy szczytami
Pogórza Karkonoskiego: Kazalnicą, Skibą i Grabowcem, na wysokości od 370 do 720
m n.p.m.
Sosnówka jest jedną z najstarszych wsi w tym
rejonie. Istniała już w XIII wieku, bo z tego okresu pochodzą wzmianki o
kaplicy św. Anny na zboczu Grabowca.
Osada została założona przy starej drodze prowadzącej do Czech, która
przebiegała blisko Dobrego Źródła pod Grabowcem (784 m n.p.m.). W XVIII wieku
była znaną osadą tkaczy, wyrabiano tu adamaszek i woal. Dziś Sosnówka jest wsią
turystyczną, której atutem jest piękne położenie.
Sosnówka ma dwie części:
dolną i górną. Sosnówka Dolna leży na obszarze Kotliny Jeleniogórskiej i tu
znajduje się centrum wsi. W tej części znajduje się też zapora i zbiornik wody
pitnej. Obiekt został ukończony w 2001 roku. Zbiornik Sosnówka pełni rolę
rezerwuaru wody pitnej i stanowi zabezpieczenie przeciwpowodziowe. Nie ma
funkcji rekreacyjnej, kąpiel w nim i uprawianie sportów wodnych są zabronione.
W Sosnówce Dolnej znajdują
się dwa zabytkowe kościoły. Kościół pw.
św. Marcina, barokowy z XVIII w., był kiedyś kościołem parafialnym, obecnie
pełni rolę kaplicy cmentarnej. Drugi kościół pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej
pochodzi z lat 1818-1820, pierwotnie był świątynią ewangelicką. Obecnie to
rzymskokatolicki kościół parafialny.
Sosnówka Górna leży na
obszarze Pogórza Karkonoskiego. Jej zabudowania ciągną się wzdłuż szosy pnącej
się serpentynami do góry, w kierunku Borowic i Karpacza Górnego.
Najciekawszym miejscem w Sosnówce jest,
znajdująca się w górnej części wsi, na wysokości ok. 720 m n.p.m., kaplica św.
Anny. Położona jest na zachodnim
zboczu Grabowca (784
m n.p.m.). Przy niej wypływa Dobre Źródło (zwane też Świętym Źródłem lub
Źródłem Miłości).
Pierwszą kaplicę postawiono na początku XIII w.
Wydarzenie to odnotowano w kronice parafii Sobieszów pod datą 1212 r. Kaplica
została postawiona przy drodze z Pogańskiej Doliny do Dobrego Źródła (droga
nazywana była Babią Ścieżką lub Ścieżką Czarownic), w miejscu, gdzie
prawdopodobnie znajdował się jakiś stary prasłowiański ośrodek kultu
pogańskiego. Była to budowla drewniana. Postawiono ją tuż obok Dobrego Źródła.
Uważano, że woda z Dobrego Źródła ma własności uzdrawiające.
Początkowo kaplicą opiekowali się joannici.
Fundusze na jej utrzymanie łożył książę świdnicko-jaworski Bolko II. W czasie
wojen husyckich kaplica została zniszczona. W XV wieku została odbudowana przez
Friedricha Liebenthala z Sosnówki, braci Melke oraz Konrada von Schaffgotscha z
Podgórzyna. W czasie wojny trzydziestoletniej kaplica została ponownie
zrujnowana.
W latach 1718-1719 postawiono nową kaplicę
murowaną w stylu barokowym. Budowla została ufundowana przez hrabiego Hansa Antona von Schaffgotsch z
Cieplic, a projektantem i budowniczym był Casper Anton Joseph Jentsch
(1699-1757). W 1812 r. do kaplicy św. Anny sprowadzono ołtarz św. Wawrzyńca
oraz część wyposażenia z kaplicy św. Wawrzyńca na Śnieżce.
W XX wieku kaplica została zapomniana i
niszczała. Okazało się, że zaginął barokowy obraz z ołtarza głównego. Był
malowany na blasze przez ucznia Michaela Leopolda Willmanna, największego
malarza okresu baroku na Śląsku. Szczęśliwie obraz znalazł się. Okazało się, że
na początku XX wieku został przekazany do konserwacji do Torunia. W 2006 roku
wrócił do kaplicy.
Architektura kaplicy jest ciekawa. Jest to
budowla barokowa, dość duża. Ma kształt rotundy na planie elipsy o wymiarach 14
na 10 metrów. Sklepienie we wnętrzu ma kształt spłaszczonej kopuły. Na zewnątrz
sklepienie jest kolebkowe, a dach pokryty jest gontem. Nieduże okna, zwieńczone
łukiem, umieszczone są wysoko.
Wyposażenie wewnątrz budowli jest barokowe, z
początków XVIII wieku. Jest to ołtarz główny, a w nim obraz przedstawiający św.
Annę, Jezusa, Marię i św. Józefa. Są dwa ołtarze boczne, ambona oraz figura św.
Wawrzyńca, przeniesiona tu z kaplicy na Śnieżce w 1812 roku.
Ołtarz w kaplicy znajduje się bezpośrednio nad
źródłem i kiedyś woda tryskała pod ołtarzem. Jednak woda i wilgoć powodowały
niszczenie murów i posadzki budowli. Dlatego odprowadzono wodę poza kaplicę.
Dziś źródło wypływa poniżej kaplicy, jest specjalnie obudowane i
ogrodzone. Woda z Dobrego Źródła przez wieki była uważana za cudownie
uzdrawiającą. Rzeczywiście jest lekko zmineralizowana i słabo radoczynna (ma
działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i moczopędne). Radon w wodzie powodował
zanikanie farb na obrazach malowanych na płótnie. Dlatego obrazy w kaplicy
namalowane są na blasze.
Kaplica św. Anny
Kaplica św. Anny, wnętrze, ołtarz główny
Dobre Źródło
Gospoda
Krzesełka z dawnego wyciągu „Zbyszek” w Karpaczu
Stara legenda głosi, że jeśli obejdzie się (lub
obiegnie) kaplicę wkoło siedem razy, trzymając w ustach wodę ze źródła, to w
życiu będzie się miało szczęście w miłości. Wielu turystów podejmuje udane
próby obiegnięcia budowli.
Miejsce, w którym znajduje się kaplica jest
bardzo klimatyczne. Panuje tam cisza i spokój.
Słychać śpiew ptaków i szum wiatru w koronach drzew. Cały czas przychodzą tam
turyści, ale tłumów nie ma. Kaplica oraz Dobre Źródło usytuowane są na placyku,
wykrojonym w zboczu góry. Stoi tam także niewielka gospoda. W niej jest
restauracyjka i pokoje noclegowe. Jest jeszcze mały domek Pod Jaworem, w nim
również pokoje gościnne. Rośnie tu także
najstarszy w Karkonoszach jawor o obwodzie 4,5 m. Na placyku ustawiono
także dwa krzesełka z dawnego wyciągu krzesełkowego „Zbyszek” z Karpacza na
Kopę. Obok kaplicy jest jeszcze polowy ołtarz i ławki.
Z placyku, który
jest miejscem widokowym, roztaczają się widoki na zachodnią część Karkonoszy,
Góry Izerskie (w tym np. Wysoki Kamień) i część Kotliny Jeleniogórskiej, a
także na Sosnówkę Dolną i zbiornik wodny. Całe to miejsce otoczone jest
karkonoskim lasem świerkowym z domieszką buka. Miejsce jest klimatyczne, zaciszne,
sprzyjające wypoczynkowi. Pod wieczór można podziwiać zachód słońca.
Jak tu dotrzeć?
Można tu dojść
kilkoma drogami.
Szlak żółty – z Sosnówki Dolnej (tzw. Babia
Ścieżka), jest to fragment szlaku żółtego im. Tadeusza Stecia, prowadzącego od
Dworca Głównego PKP w Jeleniej Górze do skałki Słonecznik (1421 m n.p.m.) na
głównym grzbiecie Karkonoszy. Czas przejścia z Sosnówki Dolnej do kaplicy ok. 1
h.
Szlak niebieski – prowadzący z Miłkowa do Borowic.
Najpierw można dojechać z Karpacza Górnego szosą w kierunku Sosnówki. Droga
prowadzi w dół przez las licznymi zakrętami. Na
dużej polanie znajduje się parking (na którym można zostawić samochód) i
turystyczna wiata. Szlak niebieski przekracza w tym miejscu szosę i prowadzi
dalej do Borowic. Aby dotrzeć do kaplicy św. Anny należy pójść szlakiem
niebieskim w prawo asfaltową drogą, prowadzącą przez las. Po drodze mija się
Dom Wczasowy Lubuszanin. Dojście od szosy do kaplicy św. Anny zajmuje ok. 45
minut. Dojście szlakiem niebieskim z Miłkowa zajmuje ok. 1 h.
Szlak czerwony – z Karpacza, od węzła szlaków
Biały Jar. Jest to fragment Głównego Szlaku Sudeckiego im. Mieczysława
Orłowicza. Szlak od Białego Jaru prowadzi przez zaporę na Łomnicy, następnie
zboczem wzniesienia Karpatka, dalej szlak wiedzie przez osiedle Płóczki,
następnie doprowadza do Przełączki pod Grabowcem. Tutaj można wybrać szlak
żółty, który doprowadzi bezpośrednio do kaplicy. Szlak czerwony dalej wiedzie
do Mysłakowic. Nie dochodzi bezpośrednio do kaplicy. Czas przejścia tej trasy
to ok. 1 h 30 min.
W polskiej części Sudetów jest pięć większych wodospadów. Cztery w Karkonoszach, jeden w Masywie Śnieżnika w Sudetach Wschodnich (Wodospad Wilczki). Oprócz nich jest kilka mniejszych wodospadów i kaskad, równie ciekawych i wartych odwiedzenia. Wodospady w Sudetach różnią się od tatrzańskich. Różnice wynikają z innej budowy geologicznej Tatr i Sudetów. Sudety to góry znacznie starsze od Tatr, o budowie zrębowej, z wieloma uskokami tektonicznymi. Potoki, spadając z wysokich progów skalnych, utworzyły malownicze wodospady. Poniżej każdego z nich powstały głębokie wąwozy skalne porośnięte bujną roślinnością, gdzie z powodu dużej wilgotności tworzy się specyficzny mikroklimat.
Kamieńczyk – potok w zachodniej części Karkonoszy. Jego źródła znajdują się na zboczach Szrenicy (1362 m n.p.m.) i Kamiennika (1294 m n.p.m.) w rejonie Hali Szrenickiej. Potok najpierw płynie w wąwozie wzdłuż drogi, prowadzącej na Halę Szrenicką i Szrenicę, którą wiedzie czerwony szlak ze Szklarskiej Poręby. Za mostkiem napotyka wysoki i stromy próg skalny. Spada z niego z wysokości 27 m. To najwyższy wodospad w polskich Karkonoszach i Sudetach. Znajduje się na wysokości 846 m n.p.m. Woda z progu skalnego spada trzema kaskadami. Za środkową kaskadą znajduje się Złota Jama, sztuczna grota, wykuta prawdopodobnie przez Walończyków, poszukujących przed wiekami w Karkonoszach szlachetnych kamieni, złota i minerałów. Poszukiwano w niej ametystów i pegmatytów. Wodospad Kamieńczyka ma status obszaru ochrony ścisłej i wchodzi w skład Karkonoskiego Parku Narodowego. Poniżej wodospadu znajduje się kanion Kamieńczyka o długości ok. 100 m. Jego szerokość przy wodospadzie wynosi ok. 15 m, a w innych miejscach zmniejsza się nawet do 3 m. Ściany mają wysokość do 25 m. W skalnych szczelinach ścian wąwozu rosną paprocie, mchy, porosty. Sceneria jest mroczna i tajemnicza. W dalszym swoim biegu, za tzw. Wysokim Mostem, Kamieńczyk nadal płynie wartkim nurtem w dość głębokim wąwozie. Dopiero na obszarze osiedla Marysin w Szklarskiej Porębie płynie spokojniej na bardziej płaskim terenie, a następnie wpada do rzeki Kamiennej.
Wodospad Kamieńczyka można oglądać z góry bezpłatnie. Bardziej wytrwali mogą zejść do kanionu po metalowych schodach i oglądać wodospad z dołu, z wybudowanego niegdyś kamiennego tarasu. Aby zejść do kanionu należy wykupić bilet (8 zł, ulgowy 4 zł) i założyć kask. Dla osób z lękiem wysokości zejście po metalowych schodkach może być wyzwaniem. Na dole oprócz samego wodospadu zwiedza się także fragment wąwozu, przechodząc po metalowych pomostach zawieszonych przy skale.
Nad wodospadem znajduje się prywatne Schronisko „Kamieńczyk” oraz turystyczny szałas.
Do Wodospadu Kamieńczyka można dojść:
szlakiem czerwonym prowadzącym ze Szklarskiej Poręby na Halę Szrenicką, czas dojścia ze Szklarskiej Poręby Huty ok. 25 min, z centrum miasta ok. 1 h;
szlakiem czarnym okrążającym Szklarską Porębę, czas dojścia ze Szklarskiej Poręby Huty ok. 25 min, od dolnej stacji Wyciągu na Szrenicę ok. 30 min;
szlakiem zielonym od pośredniej stacji Wyciągu na Szrenicę ok. 1 h.
Karkonoski potok Szklarka wypływa na północnych zboczach Śmielca (1424 m n.p.m.), na wysokości ok. 740 m n.p.m., z połączenia dwóch potoków – Górnej Szklarki i Niedźwiady. Szklarka wraz z dopływami odwadnia północne zbocza Śląskiego Grzbietu pomiędzy Śmielcem a Szrenicą. Wodospad Szklarki jest drugim co do wysokości wodospadem w polskich Karkonoszach po Wodospadzie Kamieńczyka. Usytuowany jest na wysokości 520 m n.p.m. Ma 13,3 m wysokości. Woda spada charakterystyczną trójkątną kaskadą, zwężającą się u dołu. U stóp progu utworzył się kocioł eworsyjny. Na lewym brzegu skalnego progu znajdują się marmity. Poniżej wodospadu Szklarka przepływa przez malowniczy wąwóz porośnięty mieszanym lasem buczynowo-świerkowym. Nieco dalej Szklarka uchodzi do rzeki Kamiennej. Wodospad oraz jego otoczenie stanowią enklawę Karkonoskiego Parku Narodowego. Przy wodospadzie usytuowane jest Schronisko PTTK „Kochanówka”. Wodospad znajduje się blisko drogi krajowej nr 3, między Piechowicami a Szklarską Porębą. Wejście na teren enklawy KPN jest płatne 8 zł, ulgowy 4 zł.
Do Wodospadu Szklarki można dojść:
szlakiem czarnym okrążającym Szklarską Porębę, czas dojścia z centrum Szklarskiej Poręby ok. 1 h;
Łomniczka to potok we wschodniej części Karkonoszy. Jego źródła znajdują się na Równi pod Śnieżką, w miejscu zwanym Złote Źródła, na wysokości 1402 m n.p.m. Potok spływa z Równi pod Śnieżką do polodowcowego Kotła Łomniczki (najgłębszy kocioł polodowcowy w Karkonoszach, ok. 300 m głębokości) kilkoma kaskadami na długości 300 m. Nie występuje tu swobodny pionowy spadek wody, dlatego Wodospad Łomniczki nie zaliczany jest do typowych wodospadów. Jednak miejsce to jest ciekawe pod względem geologicznym i przyrodniczym, piękne i warte zobaczenia. Dalej Łomniczka płynie w kierunku północno-wschodnim długim i głębokim wąwozem u stóp północnego zbocza Śnieżki. Na osiedlu Wilcza Poręba skręca na północ, płynie przez wschodnią część Karpacza i w Miłkowie wpada do Łomnicy. Wodospad Łomniczki znajduje się na obszarze Karkonoskiego Parku Narodowego. Niektórzy uważają go za najwyższy wodospad w Karkonoszach.
Do Wodospadu Łomniczki można dojść:
szlakiem czerwonym (fragment Głównego Szlaku Sudeckiego) od hotelu „Biały Jar” w Karpaczu, czas dojścia ok. 2:20 h, z powrotem 1:40 h, dalej szlak czerwony prowadzi na Śnieżkę;
szlakiem żółtym prowadzącym przez malowniczy wąwóz Łomniczki z osiedla Wilcza Poręba w Karpaczu do Schroniska PTTK „Nad Łomniczką” (ok. 1:15 h, z powrotem 40 min), dalej szlakiem czerwonym (ok. 1 h, z powrotem 45 min)
Dziki Wodospad na rzece Łomnicy w Karpaczu nie jest naturalnym wodospadem. Woda spływa ze sztucznie zbudowanego progu zapory przeciwrumoszowej. Źródła Łomnicy usytuowane są na Równi pod Śnieżką, dalej rzeka przepływa przez Mały Staw i spływa w dół wąską doliną. Rzeka ma duży spadek – 927 m na długości około 20 km. W czasie ulewnych deszczów i roztopów szybko przybiera, woda niesie kamienie i drzewa, niszczy zabudowania, drogi i mosty. Dlatego na początku XX w. wybudowano w dolinie Łomnicy kilka obiektów, które miały zmniejszać skutki powodzi. Jednym z nich jest zapora przeciwrumoszowa, zbudowana w latach 1910-1915, zwana Dzikim Wodospadem. Po wybudowaniu obiektów przeciwpowodziowych na Łomnicy skutki kolejnych powodzi nie były dotkliwe. W czasie powodzi w 1997 r. Karpacz także nie ucierpiał zbytnio.
Dziki Wodospad jest miejscem chętnie odwiedzanym przez turystów wypoczywających w Karpaczu. W gorące, letnie dni jest tu przyjemnie i chłodno, dzięki spadającej z dużej wysokości zimnej wodzie, rozpryskującej się na kamieniach.
Dziki Wodospad znajduje się w pobliżu dolnej stacji Kolei Linowej na Kopę, niedaleko miejsca zaburzenia grawitacji na ulicy Strażackiej, powyżej Rozdroża Łomnickiego. Poniżej Dzikiego Wodospadu na Łomnicy znajduje się naturalny mały wodospad zwany Studzienką.
W pobliżu Dzikiego Wodospadu przebiega szlak zielony z Karpacza przez Polanę do grupy skalnej Słonecznik, żółty szlak do Schroniska PTTK „Strzecha Akademicka” i czarny szlak z Karpacza przez Biały Jar do Schroniska Górskiego „Dom Śląski”.
Zapora na Łomnicy w Karpaczu jest kolejnym obiektem hydrotechnicznym wzniesionym w latach 1910-1915 w celu ochrony Karpacza przed powodziami. Zapora zbudowana została z granitowych bloków, korona ma długość ok. 105 m. Utworzony zbiornik wodny gromadzi nadmiar wód opadowych i rumosz skalny. Zapora, małe jeziorko, efektowna kaskada, zwana Wodospadem Łomnicy, zbocza góry Karpatki (726 m n.p.m.) z licznymi skałkami, gęsty las świerkowo-bukowy sprawiają, że jest tu niezwykle uroczo. Jest to ulubione miejsce turystów, ale także i mieszkańców Karpacza. Można tu spacerować, przysiąść na ławeczce, odpocząć. Kiedyś było to zadbane i urokliwe miejsce. Nad brzegiem zalewu kiedyś była Restauracja Muzyczna Nad Zaporą, w której odbywały się kameralne koncerty. Obecnie zabudowania restauracji są zamknięte, opuszczone i zaniedbane. Przez to całe otoczenie jeziorka wygląda smutno. Miejmy nadzieję, że miejsce to odzyska dawny blask.
Zapora znajduje się w centrum Karpacza. Prowadzi przez nią szlak czerwony (Główny Szlak Sudecki) z Karpacza do kaplicy św. Anny na Grabowcu. Do zapory można dojść od ulicy Konstytucji 3 Maja, trzeba skręcić przy skwerku z pomnikiem upamiętniającym Wyzwolicieli Dolnego Śląska.
Wodospad na Podgórnej to trzeci pod względem wielkości wodospad w polskich Karkonoszach po Wodospadzie Kamieńczyka i Szklarki. Znajduje się w południowej części wsi Przesieka, u stóp wzgórza Złoty Widok, na wysokości 547 m n.p.m. Potok Podgórna spływa z północnych zboczy Śląskiego Grzbietu. Płynie w wąwozie o stromych zboczach. Przed Przesieką woda spada z 10-metrowego progu skalnego dwiema kaskadami do kotła eworsyjnego. Pod wodospadem jest mostek, z którego dobrze widać wodną kipiel. Wodospad jest jedną z atrakcji Przesieki, malowniczo położonej wsi letniskowej leżącej w Karkonoskim Padole Śródgórskim. Uroki tego miejsca podziwiano od początków rozwoju turystyki w Karkonoszach, od połowy XIX w. Dawniej poniżej wodospadu stała gospoda, dziś już nieistniejąca. Ciekawostką jest, że w roku 2007 powstał pomysł zbudowania ponad wodospadem niedużej zapory i elektrowni wodnej, co spowodowałoby zmniejszenie ilości wody w wodospadzie i zmieniłoby walory krajobrazowe tego miejsca. Zaniechano tej inwestycji po serii protestów społecznych, zbieraniu podpisów, wysyłaniu petycji, itp.
Do Wodospadu Podgórnej można dojść:
szlakiem czarnym prowadzącym z Sosnówki do Przesieki;
szlakiem zielonym prowadzącym z Karpacza Górnego do Przesieki;
z centrum Przesieki ulicą Droga do Wodospadu dochodzimy do ujścia potoku Myja do Podgórnej, jest tu niewielki parking, od którego droga prowadzi równolegle do Podgórnej, za szlakami czarnym i zielonym, spacer zajmuje ok. 10 min.
Dorzecze Podgórnej jest ciekawym obszarem. Podgórna i jej dopływy mają źródła na północnych zboczach Śląskiego Grzbietu, na odcinku między Przełęczą Karkonoską (1198 m n.p.m.) a szczytem Turek (1003 m n.p.m.). Znajdują się tu takie szczyty jak: Mały Szyszak (1440 m n.p.m.), Tępy Szczyt, Smogornia (1489 m n.p.m.), Suszyca (1061 m n.p.m.), Turek (1003 m n.p.m.). Śląski Grzbiet utworzony z granitowego trzonu, wypiętrzonego podczas alpejskich ruchów górotwórczych w trzeciorzędzie, wznosi się ponad Kotlinę Jeleniogórską o ok. 1200 m. Dlatego potoki (Podgórna i jej dopływy) spływające z północnych zboczy Śląskiego Grzbietu mają duże spadki na niewielkim odcinku. Stromymi zboczami spływają do Karkonoskiego Padołu Śródgórskiego. Płyną w głębokich wąwozach o stromych zboczach, ich nurt jest wartki, niosą dużo wody, tworzą wiele małych wodospadów i kaskad. Takie wodospady i kaskady występują na Myi, Srebrnym Potoku, Jodłówce. Obszar jest ciekawy, mocno zalesiony, trochę dziki. Występują tu także malownicze skałki. Mało jest tu szlaków turystycznych: niebieski z Przesieki na Przełęcz Karkonoską i do Schroniska PTTK „Odrodzenie”, zielony z Przesieki przez Borowice do Karpacza, żółty z Przesieki przez Borowice, Polanę do skałki Słonecznik.
Myja jest prawym dopływem Podgórnej. Jej źródła znajdują się na północno-zachodnich zboczach Smogorni, w paśmie Śląskiego Grzbietu, na wysokości 1275 m n.p.m., na obszarze Karkonoskiego Parku Narodowego. Dolina Myi ma charakter skalistego, głębokiego jaru (miejscami o głębokości do 50 m). Potok płynie po granicie i jego zwietrzelinie, często po progach skalnych, tworząc w wielu miejscach małe wodospady. Największym z nich jest Kaskada Myi położona na wysokości (547 m n.p.m.). Jest to wodospad o wysokości ok. 5 m, czwarty co do wielkości w polskich Karkonoszach. Znajduje się na południe od Przesieki, niedaleko ujścia Myi do Podgórnej. Tworzą go trzy progi skalne.
Kaskada Myi znajduje się niedaleko od Wodospadu Podgórnej. Dojść do niej można z tego samego parkingu, od którego dochodzi się do Wodospadu Podgórnej. W pobliżu przebiegają szlaki: czarny z Przesieki do Sosnówki, zielony z Przesieki do Karpacza Górnego. Nieco w górę potoku przechodzi szlak żółty z Przesieki do Borowic.
Wodospadu o nazwie Kaskada Myi nie należy mylić z Kaskadami Myi. Są to różne wodospady, choć na tej samej rzece. Kaskada Myi jest w dolnym biegu, niedaleko ujścia do Podgórnej. Kaskady Myi znajdują się w górnym biegu, koło Szwedzkich Skał.
Kaskady Myi leżą na wysokości 860 m n.p.m., niedaleko Przesieki i Borowic. Jest to ciąg kilku małych wodospadów, znajdujących się poniżej grupy skalnej Szwedzkie Skały (880 m n.p.m.). Szwedzkie Skały są równie ciekawe. Tworzą je dwie grupy granitowych ostańców o wysokości do 30 m nad poziom terenu. Z ich wierzchołka rozciągają się widoki na Kotlinę Jeleniogórską. Niedaleko znajdują się także skały: Słup i Zamczysko.
Do Kaskad Myi nie prowadzą szlaki. Można do nich dojść ścieżkami z Borowic. Najlepiej iść tzw. Drogą Chomontową, odchodzącą od Drogi Sudeckiej przy mostku na Myi albo drogą odchodząca od Drogi Sudeckiej przy Cmentarzu Jeńców Wojennych.
Jodłówka to kolejny potok w dorzeczu Podgórnej, o długości ok. 2,6 km. Jest dopływem potoku Kacza, a ten z kolei wpływa do Podgórnej na północ od Przesieki. Źródła Jodłówki są na północnym zboczu Suszycy (1061 m n.p.m.), na wysokości od 980 do 1020 m n.p.m. W górnym biegu Jodłówka płynie zalesionym wąwozem. Na tym odcinku, na wysokości ok. 800 m n.p.m., występuje ciąg kaskad. Największa z nich to Wodospad Jodłówki. Dolinę Jodłówki przecinają dwa szlaki: żółty z Przesieki przez Borowice, Polanę do skałki Słonecznik; zielony z Przesieki przez Borowice do Karpacza.
Do Wodospadu Jodłówki można dojść z Borowic żółtym szlakiem, który prowadzi wzdłuż potoku, dalej biegnie przez tzw. Rówienkę i niedaleko Świątyni Wang w Karpaczu Górnym dochodzi do szlaku niebieskiego prowadzącego z Karpacza Górnego do Schroniska PTTK „Samotnia”. Można także do wodospadu dojść z drugiej strony, od Świątyni Wang niebieskim szlakiem, potem żółtym.
Srebrne Kaskady (910 m n.p.m.) to ciąg małych wodospadów na Srebrnym Potoku, dopływie Podgórnej. Źródła Srebrnego Potoku znajdują się w Kotle Smogorni, na zboczach Śląskiego Grzbietu, na wysokości ok. 1330 m n.p.m. Potok ma ok. 2,3 km długości. Ma kamieniste koryto z progami, wartki nurt, zwłaszcza w okresach wzmożonych opadów i wiosennych roztopów. W górnym biegu płynie przez obszar Karkonoskiego Parku Narodowego. Srebrne Kaskady znajdują się nieco powyżej ujścia do Podgórnej, na południe od Przesieki. Nie prowadzą tam szlaki turystyczne. Można dojść leśną drogą odbijającą tuż za Przesieką od niebieskiego szlaku prowadzącego z Przesieki na Przełęcz Karkonoską i do Schroniska PTTK „Odrodzenie”.
Wrzosówka to potok o długości 14,5 km. Jest prawym dopływem Kamiennej. Wrzosówka ma źródła na zboczach Śląskiego Grzbietu, w rejonie Czarnego Kotła Jagniątkowskiego, na wysokości 1228 m n.p.m. Przepływa przez Jagniątków, Sobieszów, Cieplice. Tuż przed Cieplicami przyjmuje Podgórną, a potem wpływa do Kamiennej. W górnym biegu jest to typowo górski potok o dużym spadku. Tuż powyżej Jagniątkowa płynie przez skalisty wąwóz zwany Uroczyskiem. Tu, poniżej Baszt Skalnych, na wysokości ok. 655 m n.p.m., potok tworzy nieduży Wodospad Wrzosówki. Dawniej było to miejsce chętnie odwiedzane przez turystów. Wodospad przed wojną posiadał status pomnika przyrody. Obecnie leży na obszarze Karkonoskiego Parku Narodowego.
Do wodospadu można dojść z Jagniątkowa, najpierw kawałek niebieskim szlakiem prowadzącym do Czarnego Kotła Jagniątkowskiego, potem Drogą Pod Reglami, okrążającą od południa Jagniątków.
WODOSPAD PISZCZAKA, KARKONOSZE, KOWARY
Piszczak to potok we wschodnich Karkonoszach o długości ok. 3,5 km, lewy dopływ Jedlicy. Jego źródła znajdują się w północno-wschodniej części Kowarskiego Grzbietu, pomiędzy Czołem (1266 m n.p.m.) a Wołową Górą (1033 m n.p.m.). Płynie na północny wschód głęboką, zalesioną doliną. W miejscu zwanym Uroczysko, na wysokości 541 m n.p.m., tworzy niewielki ok. 3-metrowy wodospad. W Kowarach potok wpada do Jedlicy.
