Wodospady to ciekawe i piękne elementy krajobrazu. Wodospad powstaje, gdy swobodnie płynąca woda w rzece lub strumieniu nagle napotyka próg skalny, który może mieć wysokość od kilku do kilkuset metrów. Najwyższe wodospady na świecie mają prawie 1000 m wysokości. Woda z impetem i dużą energią spada z progu skalnego. Z wodospadem związane są zjawiska erozji koryta rzeki. Spływająca z dużą energią woda rzeźbi skały. Pogłębia próg, powoduje jego cofanie się. Tworzy także kotły eworsyjne. Najczęściej kocioł eworsyjny tworzy się u stóp progu, gdzie spadająca woda napotyka przeszkodę i musi zmienić kierunek swego biegu. Powstaje zagłębienie w kształcie misy lub studni, które stale pogłębia się i poszerza. Zagłębienie może mieć różne wymiary w zależności od ilości spadającej wody, wysokości progu itp. Nieduże wodospady mają kotły eworsyjne o głębokości kilku metrów, duże kilkudziesięciu. Dodatkowo w rzeźbieniu kotła eworsyjnego mogą mieć udział głazy i kamienie, które niesie woda. Ciekawe rozważania na temat wodospadów i próby ich klasyfikacji na przykładzie wodospadów na Islandii można poczytać tu:
www.iceland.pl/artyk/050930artyk1.html
Wodospad zazwyczaj ma także wpływ na otoczenie. Z powodu rozpylonej w powietrzu wody wzrasta wilgotność. Tworzy się specyficzny mikroklimat, który ma wpływ na roślinność. Jeśli rzeka czy strumień płynie w głębokim kanionie czy jarze (np. Wodospad Kamieńczyka w Karkonoszach), parametry wilgotności i temperatury powietrza w nim mogą się znacznie różnić o parametrów w dalszym otoczeniu. W takich miejscach rośnie specyficzna roślinność, lubiąca wilgoć, często są to rzadkie gatunki. Dlatego dla ochrony unikalnego krajobrazu, form skalnych i roślinności wokół wodospadów często tworzy się rezerwaty.
W Polsce nie mamy dużych wodospadów, bo też nie mamy bardzo wysokich gór. Zazwyczaj wodospady występują w górach, a w każdym razie w terenie wyżynnym. Ale wodospady w Polsce są. Są malownicze, niektóre bardzo, i warto je zobaczyć. Nie tylko żeby zobaczyć spadającą z progu skalnego wodę, ale także całe otoczenie takiego miejsca, roślinność, skały itp. Oto przegląd wodospadów w Polsce. Nasz przegląd obejmuje w zasadzie wodospady w Polsce. Ale blisko granicy polsko-słowackiej w Tatrach i polsko-czeskiej w Karkonoszach są ciekawe wodospady, które przy okazji pobytu w tych górach można też zobaczyć. Dlatego wspomnimy o niektórych z nich.
TATRY POLSKIE
WIELKA SIKLAWA, TATRY WYSOKIE
Największy wodospad w Polsce. Znajduje się w górnym biegu potoku Roztoka, który wypływa z Wielkiego Stawu w Dolinie Pięciu Stawów Polskich. Woda spada z progu ściany stawiarskiej, oddzielającej Dolinę Roztoki od Doliny Pięciu Stawów Polskich. Wodospad tworzą dwie lub trzy strugi, bardzo rzadko cztery (po bardzo dużych opadach deszczu bądź roztopach). W czasie dużej suszy spada jedna strużka (np. w lecie 2015 r.). Nachylenie ściany wynosi 35 stopni, wysokość progu ok. 70 m. Najpiękniej Siklawa wygląda w słoneczne dni po większych opadach deszczu. Duże ilości wody spadające z impetem rozbijają się na tysiące kropelek, tworząc mgiełkę. Pojawiają się tęcze. Do wodospadu można podejść. Jednak należy zachować ostrożność. Na mokrych, śliskich kamieniach łatwo się pośliznąć. W zimie kamienie są oblodzone.
Do wodospadu można dojść szlakiem zielonym poprowadzonym przez Dolinę Roztoki od Wodogrzmotów Mickiewicza (przy szosie Palenica Białczańska – Morskie Oko) do Doliny Pięciu Stawów Polskich. Czas przejścia 2:05 h, z powrotem 1:40 h.
WODOGRZMOTY MICKIEWICZA, TATRY WYSOKIE
Wodogrzmoty Mickiewicza znajdują się także na potoku Roztoka, w jego dolnym biegu, ok. 1 km od ujścia do Białki. Utworzone są z trzech większych i kilku mniejszych kaskad, mających od 3 do 10 m metrów wysokości. Trzy największe kaskady noszą nazwy: Wyżni Wodogrzmot, Pośredni Wodogrzmot i Niżni Wodogrzmot. Potok Roztoka w tym miejscu pokonuje próg skalny w miejscu połączenia Doliny Roztoki z Doliną Białki. Powyżej piętrzą się urwiska Turni nad Szczotami w masywie Wołoszyna. Nad Wodogrzmotami, na stokach Roztockiej Czuby rośnie reliktowy las modrzewiowo-limbowy.
Nazwa Wodogrzmoty bierze się od huku, jaki powoduje spadająca woda, zwłaszcza po dużych opadach. W 1891 r. Towarzystwo Tatrzańskie nadało wodospadowi imię Adama Mickiewicza na pamiątkę sprowadzenia rok wcześniej prochów poety na Wawel. Tablica upamiętniająca to wydarzenie została umieszczona na skale przy Niżnim Wodogrzmocie przez Towarzystwo Tatrzańskie w 1891 r. Adam Mickiewicz nie był w żaden sposób związany z Tatrami ani z Podhalem, nigdy w tym regionie nie był.
Przed 1880 r. nie było dogodnych ścieżek w pobliże wodospadu. Pierwszym znanym turystą, który widział Wodogrzmoty, był Walery Eljasz-Radzikowski (1879, z przewodnikiem Maciejem Sieczką). Wodospady dostępne są dla turystów od 1886 r., kiedy to poprowadzono do nich ścieżki. Obecnie z kamiennego mostu, wybudowanego w 1900 r. i poszerzonego w 1966 r., na Drodze Oswalda Balzera wiodącej do Morskiego Oka widać dobrze jedynie Pośredni Wodogrzmot. Wyżni Wodogrzmot jest ledwo widoczny, Niżni znajduje się poniżej mostu i jest niedostępny. Dalej, w kierunku Morskiego Oka, na zakręcie znajduje się punkt widokowy, z którego można zobaczyć m.in. Gerlach, najwyższy szczyt Tatr.
Do Wodogrzmotów Mickiewicza można dojść:
– szlakiem czerwonym z Toporowej Cyrhli przez Psią Trawkę, Rówień Waksmundzką, dalej szlak czerwony prowadzi szosą do Morskiego Oka, czas przejścia z Równi Waksmundzkiej do Wodogrzmotów 1:15 h, z powrotem 1:35 h; od Wodogrzmotów do Morskiego Oka 1:30 h, z powrotem 1:15 h;
– szlakiem czerwonym szosą z parkingu na Palenicy Białczańskiej, czas przejścia 50 min, z powrotem 40 min;
– szlakiem zielonym ze schroniska na polanie Stara Roztoka, dalej szlak zielony prowadzi do Doliny Pięciu Stawów Polskich, czas przejścia ze schroniska do Wodogrzmotów 15 min, z powrotem 10 min, od Wodogrzmotów do Doliny Pięciu Stawów Polskich 2:05 h, z powrotem 1:30 h.
SIKLAWICA, TATRY ZACHODNIE
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Siklawica.JPG/360px-Siklawica.JPG
Wodospad Siklawica znajduje się na Strążyskim Potoku, w górnej części Doliny Strążyskiej, pod północną ścianą Giewontu. Wodospad opada z dwóch prawie pionowo nachylonych ścian (pod kątem 80°). Łączna wysokość wodospadu wynosi 23 metry (wysokość ściany dolnej 13 m, ściany górnej 10 m). Pomiędzy górną i dolną kaskadą istnieje skalna półka, w której wytworzył się kocioł eworsyjny.
Nazwa wodospadu pochodzi od Siklawy w Dolinie Pięciu Stawów Polskich. Dawniej nazywany był także Siczącą, Siczawą, Siklawą. Miejsce jest malownicze, ale często jego nastrój i klimat zakłócają rzesze turystów chcących odwiedzić to miejsce, czemu zresztą nie można się dziwić. Wodospad był odwiedzany i podziwiany od samych początków turystyki w Tatrach. Ponad wodospadem znajduje się jedno z dwóch górnych odgałęzień Doliny Strążyskiej zwane Małą Dolinką. Niegdyś prowadziła przez nią (a dalej bardzo stromym żlebem Warzecha) najkrótsza ścieżka turystyczna z Zakopanego na Giewont. Obecnie Mała Dolinka jest niedostępna dla turystów.
Do wodospadu Siklawica można dojść:
– czerwonym szlakiem z Zakopanego, od wylotu Doliny Strążyskiej (miejsca, gdzie do Drogi pod Reglami dochodzi ulica Strążyska), najpierw do Polany Strążyskiej (czas przejścia 40 min, z powrotem 35 min), od Polany szlakiem żółtym 15 min;
– szlakiem czarnym, Ścieżką nad Reglami, z Kuźnic przez Czerwoną Przełęcz do Polany Strążyskiej (do wodospadu dojście szlakiem żółtym), dalej szlak czarny prowadzi na Przełęcz w Grzybowcu i do Doliny Malej Łąki, czas przejścia z Czerwonej Przełęczy na Polanę Strążyską 35 min, z powrotem 50 min, czas przejścia z Polany Strążyskiej na Wielką Polanę Małołącką 1:10 h, z powrotem 1:05 h.
CZARNOSTAWIAŃSKA SIKLAWA, TATRY WYSOKIE
Czarnostawiańska Siklawa to kaskadowy wodospad na Czarnostawiańskim Potoku, wypływającym z Czarnego Stawu pod Rysami i wpadającym do Morskiego Oka. Spada z progu Czarnostawiańskiego Kotła. Potok spada wodospadami w dwóch miejscach – bezpośrednio poniżej Czarnego Stawu (ok. 1570 m n.p.m.) oraz kilkadziesiąt metrów powyżej tafli Morskiego Oka (ok. 1460 m n.p.m.). Czarnostawiańską Siklawą nazywane są górne bądź dolne kaskady.
Do Czarnostawiańskiej Siklawy można dojść:
– szlakiem czerwonym od Schroniska PTTK nad Morskim Okiem nad Czarny Staw pod Rysami, czas przejścia 50 min, z powrotem 40 min.
DWOISTA SIKLAWA, TATRY WYSOKIE
Dwoista Siklawa to wodospad na Mnichowym Potoku wpadającym do Morskiego Oka po jego południowo-zachodniej stronie. Wodospad opada ze Spadów – progu skalnego pod kotłem lodowcowym Nadspady. Jak nazwa wskazuje Dwoista Siklawa składa się z dwóch wodospadów. Po prawej stronie patrząc od doły jest Prosty Wodospad, po lewej Skośny Wodospad. Więcej wody spływa Prostym Wodospadem, Skośny Wodospad jest bardziej stromy. Wodospady te powstają na dwóch odnogach Mnichowego Potoku, który zanika w gruzowisku skalnym Nadspadów, a pojawia się dopiero w ich progu. Początkowo ma on jedno koryto, zwykle suche, zaraz jednak rozgałęzia się na dwie odnogi. Zimą woda w wodospadzie zamarza tworząc lodospady. Dwoistą Siklawą prowadzą zimą drogi taternickie.
Do Dwoistej Siklawy można dojść:
– szlakiem czerwonym od Schroniska PTTK nad Morskim Okiem, obchodząc Morskie Oko z prawej lub lewej strony, czas dojścia od schroniska ok.50 min.
BUCZYNOWA SIKLAWA, TATRY WYSOKIE
Buczynowa Siklawa to wodospad w Dolinie Roztoki. Wypływa wprost z progu Dolinki Buczynowej. W Dolince nie ma potoku, woda płynie podziemnymi przepływami i pojawia się na progu, nieco poniżej żółtego szlaku. Buczynowa Siklawa znajduje się na wysokości około 1550 m. Woda z wodospadu spływa wieloma strugami po skalnych płytach tego progu. Zwykle niżej wsiąka w piargi i tylko po większych opadach płynie powierzchniowo na całej długości koryta, uchodząc do potoku Roztoka poniżej Bacowej Wanty.
Do Buczynowej Siklawy można dojść:
– szlakiem żółtym z rozdroża w Dolinie Pięciu Stawów Polskich, dalej szlak prowadzi na Przełęcz Krzyżne i do Schroniska PTTK Murowaniec.
Przedstawione zostały największe i najbardziej znane wodospady Polskich Tatr. W Tatrach Słowackich (Zachodnich, Wysokich i Bielskich) jest ich jeszcze więcej (ok. 20). Najwyższym wodospadem w całych Tatrach jest Ciężka Siklawa.
CIĘŻKA SIKLAWA, SŁOWACKIE TATRY WYSOKIE
Ciężka Siklawa spada z progu Doliny Ciężkiej (Ťažká dolina), odgałęzienia Doliny Białej Wody (Bielovodská dolina). Tworzą go wody Ciężkiego Potoku (Ťažký potok) po wypłynięciu z Ciężkiego Stawu (Ťažké pleso). Wodospad ma około 100 m wysokości, jest najwyższym wodospadem tatrzańskim. Około 70 m poniżej Ciężkiej Siklawy znajduje się inny, ok. 15-metrowy wodospad. Nie można dojść w pobliże Ciężkiej Siklawy, nie prowadzi tam żaden szlak. Fragment wodospadu (większość schowana jest za skałą) można zobaczyć z oddali z niebieskiego szlaku prowadzącego z Łysej Polany Doliną Białej Wody na Rohatkę (Prielom). Nazwa wodospadu pochodzi od nazwy doliny.
O innych, malowniczych wodospadach w Tatrach Słowackich można poczytać tu:
opracowanie: ES
